Đối với trẻ sơ sinh, hệ miễn dịch còn non nớt, sức đề kháng yếu nên rất dễ mắc bệnh. Phần lớn các chứng bệnh thường gặp ở trẻ sơ sinh không gây nguy hiểm tính mạng, nhưng bố mẹ cần phải nhận biết và chủ động xử lý kịp thời để tránh hậu quả đáng tiếc.
Các bệnh lý liên quan đến hô hấp ở trẻ sơ sinh
Cảm lạnh
Triệu chứng: Thở khó, khò khè, thường xuyên bị hắt hơi, sổ mũi hoặc nghẹt mũi.
Nguyên nhân: Bị cảm lạnh, dị ứng do thời tiết hoặc do virus, bụi bẩn.
Điều trị: Vệ sinh thường xuyên, sạch sẽ và mặc đủ ấm cho trẻ. Xoa dầu em bé vào trong lòng bàn chân, cho trẻ bú mẹ nhiều. Nếu có dịch mũi thì cần phải hút sạch, để trẻ nằm cao đầu khi ngủ để tránh nước mũi chảy ngược vào trong.
Nấc cụt
Triệu chứng: Gặp nhiều khi trẻ mới chào đời, nấc liên tục, tần suất khoảng 3 lần/ngày, mỗi lần tầm 3 phút.
Nguyên nhân: Cơ hoành co thắt không tự chủ và ngắt quãng khiến cho khí hít vào bị ngưng đột ngột, thanh môn bất ngờ đóng lại.
Cách xử lý: Không được đợi trẻ quá đói mới cho ăn, cũng không nên cho bú quá no. Sau khi ăn, nên bế trẻ cao đầu để dễ cho việc tiêu hóa. Cho bé bú sữa mẹ cũng là một cách chữa nấc khá hiệu quả. Nếu thấy trẻ có biểu hiện nấc cụt lâu, có dấu hiệu mệt mỏi thì cần đưa đến bệnh viện.
Nhiễm trùng đường hô hấp
Triệu chứng: Biểu hiện Sốt, ho, sổ / nghẹt mũi, khò khè. Nếu nặng có thể có biểu hiện thở gấp, sốt cao, co giật, tím tái;
Nguyên nhân: Do bị nhiễm lạnh, ô nhiễm không khí hoặc bị lây nhiễm từ người khác;
Điều trị: Cho bé bú mẹ, đưa đến các bệnh viện gần nhất để được thăm khám và bác sĩ kê đơn thuốc.
Viêm phổi
Không chỉ là một bệnh thường gặp ở trẻ sơ sinh, viêm phổi còn là nguyên nhân chính gây ra tử vong ở trẻ dưới 1 tuổi.
Biểu hiện: Không có dấu hiệu đặc biệt trong giai đoạn đầu. Về sau có biểu hiện trẻ bú kém hoặc bỏ bú, sốt hoặc hạ thân nhiệt dù đã ủ ấm, li bì, thở nhanh hoặc khó thở;
Cách phòng bệnh: Giữ ấm cho bé, bú sữa mẹ hoàn toàn để tăng thêm sức đề kháng, giữ vệ sinh để tránh lây nhiễm vi khuẩn;
Điều trị: Chống suy hô hấp và chống nhiễm trùng tùy theo mức độ suy thở của trẻ tại bệnh viện.
Một số Các bệnh lý thường thấy ở trẻ sơ sinh có thể xử trí tại nhà nhưng các bậc cha mẹ phải biết được nguyên nhân và những dấu hiệu cảnh báo để có thể xử trí, tuyệt đối không được tự ý sử dụng thuốc hay kháng sinh khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
Một số bệnh lý ngoài da ở trẻ sơ sinh
Da trẻ sơ sinh còn rất mỏng và yếu, chỉ cần một tác động nhẹ cũng có thể gây ra các vấn đề bất thường.
Vàng da
Căn bệnh thường gặp này ở trẻ sơ sinh được chia thành 2 loại:Vàng da sinh lý : Vàng da ở mặt, ngực, tay và chân khoảng 2-3 ngày sau khi sinh, phân cũng vàng, nhưng trẻ vẫn bú bình thường và ngủ tốt. Nguyên nhân thường là do tích tụ quá nhiều bilirubin hơn mức mà cơ thể đào thải. Vàng da sinh lý rất phổ biến, hầu hết đều gặp ở các trẻ sơ sinh.
Vàng da bệnh lý :Tăng nhiều các vùng da bị vàng, bé đi phân bạc màu, có thể kèm lá lách to. Các nguyên nhân gây ra khác nhau bao gồm: tán huyết, bệnh gan, tắc mật, nhiễm trùng. Nếu tình trạng vàng da bệnh lý không chấm dứt sau 3 ngày thì phải đưa trẻ đến ngay các cơ sở bệnh viện.
Mụn sữa
Triệu chứng: Hiếm gặp ở trẻ khi vừa chào đời, nhưng sẽ xuất hiện vài tuần sau đó. Mụn nhỏ mọc nhiều ở phần má, trán, cằm và lưng, vùng da xung quanh tấy đỏ. Mụn sẽ tăng khi cơ thể bé nóng hoặc tiếp xúc với nước dãi, hóa chất;
Nguyên nhân: Do da trẻ còn mỏng và yếu, ảnh hưởng từ các hormone của mẹ hoặc hội chứng phì đại tuyến bã;
Cách xử lý: Hàng ngày tắm cho bé bằng nước sạch, nước đun sôi để nguội và sữa tắm dịu nhẹ của trẻ sơ sinh. Sau khi tắm dùng khăn xô mềm lau khô người cho bé. Nếu mụn sữa không chấm dứt sau 3 tháng thì cần phải đưa đến bác sĩ kiểm tra.
Viêm da tiết bã
Đây cũng là một bệnh rất thường gặp ở trẻ sơ sinh, dân gian hay gọi là “cứt trâu”.
Triệu chứng: Những vảy nhờn dính, tập trung khá nhiều trên đỉnh đầu hoặc mông bé , xuất hiện ở trẻ 2 tuần tuổi trở đi;
Nguyên nhân: Do gen di truyền, môi trường ẩm ướt, hoặc có thể tăng phản ứng viêm với vi nấm Malassezia furfur;
Cách xử lý: Gội đầu cho trẻ mỗi khi tắm, có thể bôi thêm dầu khoáng cho em bé. Thông thường sau 8 – 12 tháng thì các vảy “cứt trâu” sẽ tự động biến mất.
Những vấn đề liên quan về tiêu hóa ở trẻ sơ sinh
Dù chỉ bú sữa mẹ, nhưng với hệ tiêu hóa non nớt của trẻ vẫn có thể mắc một số vấn đề như:
Nôn trớ, sặc
Triệu chứng: Thường gặp trong vài tháng đầu tiên, trẻ sau khi bú mẹ sẽ trớ ra sữa màu trắng, vàng hoặc vón cục;
Nguyên nhân: Cho bé bú sai tư thế, nằm ngay sau khi vừa được bú xong, bú quá nhiều. Có một số trường hợp là do bệnh lý như dị tật đường tiêu hóa, viêm đường hô hấp trên, nhu động ruột kém…
Cách xử lý: Cho trẻ nằm nghiêng khi bị nôn trớ và sơ cứu nếu bị sặc.
Tiêu chảy
Tiêu chảy tuy là một trong các bệnh thường gặp ở trẻ sơ sinh, nhưng cũng không thể coi thường.
Triệu chứng: Bé đi ngoài nhiều hơn bình thường, phân lỏng và thường có mùi tanh, đôi khi có tơ máu trong phân;
Nguyên nhân: Chế độ dinh dưỡng của mẹ cho con bú có nhiều món tính hàn hoặc trẻ đã bị nhiễm trùng đường tiêu hóa;
Xử lý: Mẹ không ăn quá nhiều hải sản trong thời gian cho con bú. Cho bé bú mẹ nhiều hơn để bù đắp lại lượng nước mất đi khi tiêu chảy. Nếu bé tiêu chảy 2 ngày mà vẫn chưa có dấu hiệu khỏi thì cần đến bệnh viện ngay để tránh nguy hiểm đến tính mạng.
Cần phân biệt được tiêu chảy với hiện tượng đi ngoài nhiều (phân su màu xanh đậm, không mùi) trong 6 – 12 giờ sau sinh và đi nặng 2 – 3 lần/ngày, đi nhẹ có thể nhiều hơn 10 lần khi được bú mẹ. Đây chỉ là một hiện tượng bình thường, không phải bệnh lý.
Táo bón
Triệu chứng: Hơn 1 ngày mới đi nặng 1 lần, phân rắn, bé phải tốn khá nhiều sức rặn;
Nguyên nhân: Do mẹ cho con bú ăn quá nhiều đồ cay nóng hoặc trẻ dùng sữa công thức không phù hợp;
Xử lý: Mẹ cần tăng cường ăn chất xơ (rau xanh, củ quả), cho con bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu. Nếu phải dùng sữa ngoài, hãy nên chọn loại mát.
Các chứng bệnh khác thường gặp ở trẻ sơ sinh
Tưa lưỡi
Triệu chứng: Lưỡi xuất hiện các mảng trắng hoặc vết loét nhỏ khiến cho trẻ biếng ăn, bỏ bú. Khi các vết tưa lưỡi lan sang niêm mạc má, vòm miệng sẽ gây ra đau đớn;
Nguyên nhân: Bị nhiễm nấm, vi khuẩn hoặc virus;
Cách xử lý: Không được lạm dụng các dụng cụ hay lấy mật ong tưa lưỡi cho trẻ dưới 6 tháng tuổi. Hỏi các bác sĩ về những hoạt chất chống nấm để bôi cho bé.
Sụt cân tuần đầu sau sinh
Triệu chứng: Khoảng từ 7 – 10 ngày sau khi sinh, trẻ có thể bị giảm từ 6 – 10% trọng lượng dù được cho bú đầy đủ;
Nguyên nhân: Do bị mất nước qua da và đi tiêu tiểu nhiều;
Cách xử lý: Tiếp tục cho bé bú sữa mẹ theo nhu cầu sinh lý. Sau thời gian này, trẻ sẽ bắt đầu tăng cân rất nhanh, khoảng 1 – 1,2 kg/tháng nên không cần quá lo lắng.
Ngạt thở
Biểu hiện: Trẻ vừa ra đời không kịp lấy hơi thở hoặc trẻ thở không đều;
Nguyên nhân: Bị thiếu oxy, chấn thương nội sọ, miễn dịch không tương thích giữa mẹ và thai nhi, nhiễm trùng trong tử cung hay tắc nghẽn đường hô hấp bào thai;
Điều trị: Liên hệ trợ giúp y tế ngay lập tức.
Phòng tránh một số bệnh về da cho trẻ sơ sinh tại nhà
Để phòng tránh các bệnh ngoài da cho trẻ, cha mẹ cần nên chú ý thực hiện các biện pháp phòng tránh:
Cho bé mặc quần áo vải cotton hoặc vải lụa.
Chơi ở các nơi thoáng mát, sạch sẽ.
Tắm rửa thường xuyên hàng ngày bằng xà phòng dịu nhẹ cho em bé.
Cha mẹ không nên tự ý dùng loại kem hoặc gel bôi cho bé sơ sinh mà không có ý kiến của bác sĩ.
Trường hợp bệnh không tự hết sau một thời gian ngắn và có các biểu hiện nặng hơn thì cần cho con thăm khám sớm với bác sĩ.